O wolności w czasach niewoli Włodzimierz Bernacki

Włodzimierz Bernacki

O WOLNOŚCI W CZASACH

NIEWOLI

Myśl polityczna

polskich elit intelektualnych i politycznych

w XIX i XX wieku

Włodzimierz Bernacki, profesor nauk humanistycznych, kierownik Zakładu Historii Myśli Politycznej w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Napisał między innymi: Jednostka – naród – państwo. Myśl polityczna demoliberałów galicyjskich (1997) Od modernizmu do postmodernizmu (2000), Liberalizm polski 1815-1939 (2004), Myśl polityczna I Rzeczpospolitej (2011). Jest współautorem Słownika historii doktryn politycznych, t. 1-6 (1997-2015), Wybitnych Polaków XIX wieku (1998), Komunizmu w Polsce (2005).

W momencie upadku Rzeczypospolita była państwem wspierającym się na idei republikanizmu, powszechnie uznawanego za ustrój w sposób najdoskonalszy gwarantujący respektowanie tego, co dla człowieka najcenniejszego, czyli wolności. Republikańska Rzeczypospolita, a w konsekwencji i naród polityczny, został podzielony pomiędzy państwa monarchii absolutnej i despotycznej, przez państwa mające za nic wolność obywatelską. Nie może zatem dziwić fakt upominania się kolejnych pokoleń Polaków o wolność utraconą u progu wieku XIX. Sięgając po teksty wychodzące spod piór polskich publicystów i pisarzy, dostrzegamy nie tylko miałkość wielu współczesnych teorii narodu i nacjonalizmu, ale przede wszystkim dostrzegamy niesamowicie wielki wysiłek twórców ponoszony na rzecz budzenia, kształtowania, moderowania więzi narodowych na poziomie wiedzy i uczuć, aby pojęcie narodu polskiego nie stało się pojęciem pustym.

Niniejsza książka zawiera teksty będące owocem wieloletnich badań naukowych nad polskimi elitami intelektualnymi i politycznymi w czasach rozbiorowej niewoli.

Polityków namnożyło się w Królestwie od razu tylu, iż starczyłoby ich na obsadzenie ministeryów i parlamentów całej kuli ziemskiej. (...). Żeby napisać książkę, namalować obraz, stworzyć rzeźbę, operę, wybudować ładny kościół, zrobić jakieś odkrycie naukowe, wygrać bitwę itd. na to potrzeba oprócz talentu, owego feu sacré, którego nie nabywa się w żadnych szkołach, jeszcze mozolnej, wyczerpującej pracy miesięcy, czasami lat całych. A na polityka można się wyzwolić w przeciągu jednego dnia. Wystarczy stanąć na mównicy w sali...

(Teodor Jeske-Choiński)

ISBN 978-83-65350-54-1

s. 328

SPIS TREŚCI

Wstęp

Wawrzyniec Surowiecki (1769–1827)

Józef Supiński (1804–1893)

Karol Fryderyk Libelt (1807–1872)

Klemens Walerian Andrzej Kalinka (1826–1886)

Tadeusz Romanowicz (1843–1904)

Bolesław Prus (1847–1912)

Aleksander Świętochowski (1849–1938)

Michał Hieronim Bobrzyński (1849–1935)

Wojciech Dzieduszycki (1848–1909)

Teodor Jeske-Choiński (1854–1920)

Indeks nazwisk