Dawniej niż wczoraj - Teresa Karśnicka-Kozłowska

Dawniej niż wczoraj - to niewątpliwy rarytas na naszym rynku wydawniczym, bo styl przepiękny, wytworny i miejscami świadomie archaicznie stylizowany, penetrujący z perspektywy czasu wyblakłe strony zapisków pamiętnikarskich własnych i swej matki Wandy, obejmujący lata 1916-1945. Był to niewątpliwie najważniejszy okres w dziejach XX-wiecznej Polski, bo to przecież odzyskanie niepodległości, odbudowa potencjału kulturalnego i gospodarczego, a potem kataklizm wojny i powstanie niesuwerennej PRL. 

Ale nie o wielkich kartach historii jest ta opowieść, ale o ludzkiej prywatności i bezpiecznym, ciepłym azylu rodzinnego domu, o cudach dziecięcego świata, niesamowitościach i humorystycznych epizodach, słowem o baśniowej aurze dobrego dzieciństwa. Ale też o jej brutalnym podeptaniu i wtrąceniu w piekło chaosu, osierocenia i upadku hołubionych wartości. To kopalnia wiedzy o fascynującym i urodziwym, bo widzianym jednostronnie, z dziecięcej, naiwnej perspektywy, świecie, który odszedł w niebyt. Opowieść zachowuje (zapewne świadomie) niewinność spojrzenia na ten ,,arkadyjski świat", a emocjonalny, często emfatyczny, stosunek do ludzi i zjawisk, cechujący narrację, sprawia wrażenie, że jest to pamiętnik pensjonarki (w dobrym znaczeniu słowa), a nie opowieść kobiety w jesieni życia. Całość książki dopełnia konfrontacja sielskiej przeszłości z lichotą i szarością czasów komunistycznych, przetykanych odnotowanymi zrywami narodowej nadziei, a potem upadku komunizmu i otwarcia nowych, lepszych perspektyw dla Polski. Jej nadzieja na powrót do ,,rodzinnego gniazda" i odbudowy, choćby symbolicznej, ziemiańskiego etosu, nie doczekała się ziszczenia za jej życia...

Antoni Kozłowski

Teresa Karśnicka-Kozłowska (1927-2002) urodziła się w Karszewie jako najstarsza z córek Ksawerego i Wandy Karśnickich. Swoje dzieciństwo wspominała zawsze jako okres ,,sielski-anielski". Beztroską sielankę dzieciństwa przerwał, już bezpowrotnie, kataklizm wojny z Niemcami we wrześniu 1939 roku, ucieczka, a potem wysiedlenie, które było ,,końcem ich świata". Wojnę, wraz z rodziną, uszczuploną, bo ojciec zginął bohatersko jako ochotnik-kawalerzysta, przeżyli na wysiedleniu we wsi Bystra koło Gorlic. Tu w 1943 roku umiera jej matka. Jako sieroty i ludzie wydziedziczeni ,,prawem kaduka" z majątków ziemskich na mocy reformy rolnej PKWN, rozpoczynają rodzeństwo Karśniccy samodzielne życie we wrogiej scenerii komunistycznej Polski. W 1951 r. kończy studia rolnicze na SGGW w Warszawie. W 1952 wychodzi za mąż za Jana Kozłowskiego. Ma trzech synów: Antoniego, Ksawerego i Andrzeja. Poświęca się na całe życie zawodowi bibliotekarza, w którym pracuje nieprzerwanie w latach 1952-1992, przede wszystkim w Bibliotece Głównej Politechniki Gdańskiej. Jest założycielką Działu Informacji Naukowej w Bibliotece Głównej PG. Aktywnie działa przy powstawaniu Komisji Zakładowej ,,Solidarności" w Politechnice Gdańskiej oraz w podziemnych strukturach solidarnościowych. Po 1989 roku włącza się w mobilizowanie środowiska do zawiązania Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, którego była członkiem założycielem w 1990 roku. Umiera nagle 25 sierpnia 2002. Teresa Karśnicka-Kozłowska (1927-2002) urodziła się w Karszewie jako najstarsza z córek Ksawerego i Wandy Karśnickich. Swoje dzieciństwo wspominała zawsze jako okres ,,sielski-anielski". Beztroską sielankę dzieciństwa przerwał, już bezpowrotnie, kataklizm wojny z Niemcami we wrześniu 1939 roku, ucieczka, a potem wysiedlenie, które było ,,końcem ich świata". Wojnę, wraz z rodziną, uszczuploną, bo ojciec zginął bohatersko jako ochotnik-kawalerzysta, przeżyli na wysiedleniu we wsi Bystra koło Gorlic. Tu w 1943 roku umiera jej matka. Jako sieroty i ludzie wydziedziczeni ,,prawem kaduka" z majątków ziemskich na mocy reformy rolnej PKWN, rozpoczynają rodzeństwo Karśniccy samodzielne życie we wrogiej scenerii komunistycznej Polski. W 1951 r. kończy studia rolnicze na SGGW w Warszawie. W 1952 wychodzi za mąż za Jana Kozłowskiego. Ma trzech synów: Antoniego, Ksawerego i Andrzeja. Poświęca się na całe życie zawodowi bibliotekarza, w którym pracuje nieprzerwanie w latach 1952-1992, przede wszystkim w Bibliotece Głównej Politechniki Gdańskiej. Jest założycielką Działu Informacji Naukowej w Bibliotece Głównej PG. Aktywnie działa przy powstawaniu Komisji Zakładowej ,,Solidarności" w Politechnice Gdańskiej oraz w podziemnych strukturach solidarnościowych. Po 1989 roku włącza się w mobilizowanie środowiska do zawiązania Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, którego była członkiem założycielem w 1990 roku. Umiera nagle 25 sierpnia 2002.